Bronnen
Op deze pagina vindt u oorspronkelijke documenten in getranscribeerde vorm. Voor gedrukte bronnen wordt verwezen naar de rubriek 'Artikelen'.
Doorklikken naar de documenten wordt aangegeven met
Bestuur en heerlijkheid
Archiefinventaris van de Egmontse bezittingen uit 1718; onderdeel Horn, Weert, Nederweert,
Wessem, Bocholt, Grote-Brogel en Kortessem (1200-1643).
Inhoud: De orginele Franstalige beschrijvingen worden weergegeven; de meeste archiefstukken zijn verdwenen.
De deelinventaris van Weert, Nederweert en Wessem wordt vergeleken met de recente archiefinventaris van de prinsen van Caraman-Chimay van kasteel Beaumont (1229-1788).
In vervolg op het artikel van Herman Mathijsen (klik hier) wordt aandacht besteed aan de zoektocht naar het verloren gewaande heerlijkheidsarchief van Weert, Nederweert en Wessem.
Oorkonde van Adolf, graaf van der Mark voor Willem van Horne uit 1229.
Inhoud. Bevestiging van Adolf, graaf van [der] Mark (*voor 1182 - †28.06.1249), dat hij zijn bezittingen in Weert aan heer Willem [I] van Horne heeft overgedragen conform het leenrecht, zodat dat voor een ieder duidelijk is en geen misverstanden kan oproepen. Willem is op zijn beurt gehouden de leenmannen van Adolf in Weert opnieuw te belenen. Het is, na de vervalste akte van 1062 (klik hier) over Dilsen en Weert, de oudste akte, die alleen over Weert handelt.
De laatmiddeleeuwse jurisdicties in het Land van Horn.
Inhoud: Geeft een overzicht van de verdeling van het Land van Horn in Weert en Maasland en de verdere rechterlijke en bestuurlijke onderverdeling; voorts stipt het de leenverhoudingen aan.
Tarieven en reglement voor de leenzaal van Weert, Nederweert en Wessem (circa november 1686)
Inhoud: Naar aanleiding van de excessieve kosten van procedures voor de leenzaal, wordt een gedetailleerd tarief gegeven voor de diverse verrichtingen in de leenzaal te Weert, uitgesplitst naar functionarissen. Overschrijding van het tarief wordt gestraft met terugbetaling van het bedrag aan de benadeelde partij en een boete van viermaal het te veel betaalde bedrag.
Bestuursreglement van Nederweert (1722).
Inhoud: Het Hof van Gelderland in Roermond stelt vast hoe de regering samengesteld is en op welke wijze de zeven gecommitteerden daarvoor gekozen worden. De taken van regering, burgemeester en renteniermeesters worden aangeduid. Regels voor de het incasseren van de belastingen en schuldenaren en voor de burgemeestersrekening worden gegeven. Voorts voor het aangaan van leningen. Het loon van de burgemeester wordt vastgesteld.
Bestuursreglement van Weert (1740).
Inhoud: De Grote Raad van Mechelen stelt een reglement vast om de geschillen tussen stad en buitenie van Weert te beëindigen. De scheiding van 1583 tussen stad en buitenie wordt formeel opgeheven, maar er bleven twee financiële administraties bestaan. De financiële taken van binnen- en buitenburgemeester werden vastgelegd; een regeling van de schulden van voor en na 1583 eveneens. De benoeming en/of verkiezing tot schepen , gekorene, armenmeesters en kerkmeester werd gewijzigd. Regels werden gegeven voor brouwers en voor bier- en ander accijnzen. Voorts voor het voeren van processen.
Bestuursreglement van Wessem (1786).
Inhoud: Het Hof van Gelderland in Roermond stelt vast op welke wijze de gemeenterekeningen door de burgemeester en de schatbeurder opgesteld dienen te worden en aan welke regels de betalingen, opdrachten, verkopen en verpachtingen moeten voldoen. Extra aandacht wordt besteed aan het werken op de batten of de oeverbescherming en de kosten daarvan. Een renteboek moet voortaan gebruikt worden, waarin alle obligaties geregistreerd staan.
Reglement van de laatbank van de proosdij van Meerssen in Weert en Nederweert.
Inhoud: Geeft globaal de regels voor de overdracht van keurmedig en laatgoed, de verschuldigde tranportkosten, de inning van de cijns en van de keurmede. Het document stamt uit de 18e eeuw.
Denombrement van de heerlijke rechten van Weert, Nederweert en Wessem [1756/1757].
Inhoud: Betreft een bijna volledige opsomming van rechten op de heerlijkheden Weert, Nederweert en Wessem.
Voor een uitvoerige beschrijving van de rechten en de de betekenis van de diverse begrippen verwijzen wij u naar de artikelen: Emile Haanen, 'De heerlijkheden Weert en Nederweert en de verkoop van 1781' (klik hier) en Emile Haanen, 'De heerlijke rechten van Wessem in de achttiende eeuw. Een aanvulling' (klik hier).
Een compleet overzicht van de opbrengsten en uitgaven van alle heerlijke rechten wordt exact in een rentmeestersrekening verantwoord. Zie het brondocument (klik hier).
Beheer en financiën
Rentmeestersrekening van Weert (Over- en Nederweert) en de voogdij van Thorn
lopende van 22 februari 1498 - 22 februari 1499.
Rentmeestersrekening van Weert (Over- en Nederweert) en de voogdij van Thorn
lopende van 22 februari 1499 - 22 februari 1500.
Rentmeestersrekening van Weert (Over- en Nederweert) en de voogdij van Thorn
lopende van 22 februari 1500 - 22 februari 1501.
Inhoud: Het betreft hier de oudst bekende rentmeestersrekeningen van heerlijke inkomsten en uitgaven betreffende de uitheems-Gelderse lenen Weert en de voogdij van Thorn opgemaakt voor de graven van Horn.
Er bestaat weliswaar nog een oudere rentmeestersrekening van het Land van Horn uit 1442. Hiervan is slechts het laatste katern bewaard gebleven. In deze rekening zijn enkele heerlijke inkomsten en uitgaven betreffende Over- en Nederweert opgenomen. Zie hiervoor naar het artikel van W. van de Boel dat op deze website is te vinden onder de knop 'Artikelen', rubriek 'De Hornes, graven van Horn, heren van Weert en Wessem en hun erfgoed', en naar het boek van Taede Klaversma, uitgegeven door de Stichting Historisch Onderzoek Weert.
Rentmeestersrekening van Weert, Nederweert en Wessem lopende van 1 januari 1714 - 31 december 1714
Inhoud: De rekening over 1714 betreft de 38ste rekening van Arnold Costerius, rentmeester van de domeinen Weert, Nederweert en Wessem, die in 1717 bij de Grote Raad van Mechelen is gedeponeerd. Tot februari 1716 waren de drie heerlijkheden nog in tijdelijk bezit van de de Verenigde Provinciën, daarna werden ze overgedragen aan de Oostenrijkse Habsburgers. De inkomsten uit deze drie heerlijkhedenen waren in de periode 1686 – 1771 geconfisqueerd door pretendenten en schuldeisers.
Rentmeestersrekening van Weert, Nederweert en Wessem lopende van 1 januari 1748 - 31 december 1748
Inhoud: De rekening over 1748 betreft de 26ste rekening die door B.J. Costerius, rentmeester van de domeinen Weert, Nederweert en Wessem, bij de Grote Raad van Mechelen is gedeponeerd. De inkomsten uit deze drie heerlijkhedenen waren in de periode 1686 – 1771 geconfisqueerd door pretendenten en schuldeisers.
Rentmeestersrekening van Weert, Nederweert en Wessem lopende van 1 januari 1769 - 31 december 1769
Inhoud: De rekening over 1769 betreft de laatste rekening die door F.J. Costerius, rentmeester van de domeinen Weert, Nederweert en Wessem, bij de Grote Raad van Mechelen is gedeponeerd. De inkomsten uit deze drie heerlijkhedenen waren in de periode 1686 - 1771 geconfisqueerd.
Scholtis- en leenzaalrekeningen
Zestien volledige rekeningen van de scholtis van Weert uit verschillende periodes en drie gedeeltelijke rekeningen uit de periode 1599-1602 zijn hieronder te raadplegen. Van de stadhouder der lenen, tevens scholtis van Nederweert zijn acht rekeningen downloadbaar.
Belangstellenden wijzen wij erop, dat er meer scholtis- en leenzaalrekeningen in fotokopie en op microfiche in te zien zijn op het GA Weert.
Voor Weert en Nederweert zijn dat de scholtisrekeningen over de jaren:
1552 - 1553
1559 - 1560
1561 - 1563
1564 - 1566
Voor Weert zijn dat de scholtisrekeningen over de jaren:
1585 - 1609
1692 - 1701
1719 - 1739
1754 - 1767
Voor de scholtisrekeningen van Nederweert en de Weerter leenzaal betreft het de periode:
1722 - 1748
1759 - 1763
Fragment uit de scholtambtsrekening van Weert, Nederweert en Wessem, afgelegd door Godert Kael, over de jaren 1599 - 1602,
lopende jaarlijks van 22 februari. - 22 februari.
Inhoud: Specificatie van de kosten van twee opeenvolgende heksenprocessen, die in de maanden oktober en november 1600 in Weert zijn gevoerd.
Scholtambtsrekeningen van Weert over de jaren 1685 - 1691, lopende jaarlijks van 22 februari - 22 februari.
Inhoud: Zes gebundelde rekeningen, die door Arnold Costerius, scholtis van Weert, bij de Grote Raad van Mechelen zijn ingediend als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten, waaronder het scholtisambt. Het ambt is constant verliesgevend voor de heer; alleen in het jaar 1689 - 1690 is sprake van eenbatig saldo. Dit werd veroorzaakt door de bijzonder hoge boete opgelegd aan de jonkheid van Tungelroy wegens het opeisen van kwanselbier.
Scholtambtsrekeningen van Weert over de jaren 1714 - 1717, lopende jaarlijks van 22 februari - 22 februari.
Inhoud: Drie gebundelde rekeningen, ingediend door de weduwe van Arnold Costerius, scholtis van Weert, bij de Grote Raad van Mechelen als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten, waaronder het scholtisambt. Dit ambt is constant verliesgevend voor de heer; de uitgaven zijn circa drie keer hoger dan de inkomsten, veroorzaakt door één post: het tractement van de scholtis.
Scholtambtsrekeningen van Weert over de jaren 1748 - 1753, lopende jaarlijks van 29 januari - 29 januari.
Inhoud: Zes gebundelde rekeningen die door B.J. Costerius, scholtis van Weert, bij de Grote Raad van Mechelen zijn gedeponeerd in mei 1757 als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten. Het scholtisambt is constant zwaar verliesgevend voor de heer; de uitgaven zijn zeven keer hoger dan de inkomsten, veroorzaakt door één post: het tractement van de scholtis.
Scholtambtsrekening van Weert lopende van 1 januari 1768 – 31 december 1768
Inhoud: De rekening over 1768 betreft de laatste rekening die door F.J. Costerius, scholtis van Weert, bij de Grote Raad van Mechelen is gedeponeerd als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten. Deze rekening is de laatst bekende.
Rekeningen van het scholtambt van Nederweert en van de leenzaal van Weert, Nederweert en Wessem
lopende van 2 mei 1748 - 26 maart 1759
Inhoud: Drie gebundelde rekeningen van B.J. Costerius, scholtis van Nederweert en tevens stadhouder van de leenzaal van Weert, Nederweert en Wessem, die bij de Grote Raad van Mechelen werden gedeponeerd als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten. De rekeningen, die zesjaarlijks en tweejaarlijks, worden opgemaakt, eindigen op de sterfdag van B.J. Costerius. Einde van het boekjaar is normaal op 2 mei. Bij alle rekeningen overtreffen de uitgaven verre de inkomsten.
Rekening van het scholtambt van Nederweert en van de leenzaal van Weert, Nederweert en Wessem
lopende van 1 januari 1764 – 31 december 1768
Inhoud: Deze vijfjaarlijkse rekening is de laatste rekening die door F.J. Costerius, scholtis van Nederweert en tevens stadhouder van de leenzaal van Weert, Nederweert en Wessem, bij de Grote Raad van Mechelen werd gedeponeerd; dit als gevolg van beslaglegging op alle heerlijke inkomsten. Deze rekening is de laatst bekende.
Militaire zaken en landsverdediging
Verhaal betreffende het illegaal terughalen van Weerter studenten uit Duitsland gedurende de bezetting.
Inhoud: In het kader van de Arbeitseinsatz hadden bijna alle studenten zich in mei 1943 gemeld als gevolg van een slechte voorlichting. De na zijn verlof niet naar Duitsland terugekeerde student Guus Hermans ging binnen de LO (Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers) de terugkomst van de overige studenten organiseren. Dat gebeurde met behulp van de methode, die de tweede teruggekeerde student had toegepast nl. de melding dat een familielid ernstig ziek was, aangetoond met doktersattesten en vergezeld van stempels en handtekeningen van NSDAP-functionarissen.
Deze methode werd verder uitgewerkt en de eerste twee keer met succes toegepast. Ondanks vertragingen door overvallen en arrestaties keerde ook een derde student terug. Als gevolg van de bevrijding was dit de laatste keer.
Het stuk is afkomstig uit het Gemeente Archief Roermond, collectie oorlogsdocumentatie, inv. nr. 203. LO, district Weert.
Het reglement voor de schansen van Keent en Moesel
Inhoud: Betreft het enige volledig bewaard gebleven - in 18e-eeuws afschrift - reglement voor een Weerter schans bestaande uit vijfendertig artikels. Of dit reglement voor de schansen van Keent en Moesel, ook voor andere Weerter schansen gold is niet bekend, wel dat het reglement voor de Kreyelerschans in Nederweert geheel gelijkluidend aan dit was. Het reglement wordt voorafgegaan door een verklaring waarom een schans wordt opgericht. Toegevoegd is een vermoedelijk 18e-eeuws besluit, waarin de nieuwe functies voor de Keenter en Moeseler schans zijn vastgelegd. Opmerkelijk is dat het gehucht Keent, waaronder Moesel valt, het enige gehucht is dat twee schansen telt.
Religie, kerken en kloosters 
Lijst van religieuzen in het klooster Maria-Wijngaard te Weert in 1741
Inhoud: Lijst van reguliere kanunnikessen van de Heilige Augustinus in het klooster Maria-Wijngaard te Weert in 1741. Deze kloosterlingen werden vanwege hun habijt ook als Witte Vrouwen aangeduid.
Libri memoriales (1708-1956) van de pastoor van de Sint-Martinusparochie en de pastoor-deken van Weert.
Inhoud: Het betreft een samenvatting van de inhoud van drie boeken. In deze manuscripten hebben de opeenvolgende pastoors en later de pastoor-dekens de meest markante gebeurtenissen van de parochie en het dekenaat aangetekend.
Het dekenaat Weert werd in 1569 opgericht en verdween in 1801. De pastoors van het dekenaat kozen uit hun midden een deken. Vanaf de heroprichting van het dekenaat in 1833 is de pastoor van de Sint-Martinusparochie, qualitate qua deken van Weert.
